Amerikan Klinik Endokrinoloji Derneği ( AACE ) tarafından Dislipidemisi ( Kan yağları bozulmuş ) Olan Yetişkinlerin Farmakolojik Yönetimi için Klinik Uygulama Kılavuzu 2025 yılının Mart ayında yayınlandı. Önemli bilgiler içeriyor.
Dislipidemisi((( genel popülasyon: düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol [LDL-K] >130 mg/dL [3,4 mmol/L]; ASCVD’si olanlar :>70 mg/dL [1,8 mmol/L] veyahipertrigliseridemisi (>150 mg/dL [1,7 mmol/L]) )))olan yetişkinlerde (yaş ≥18)aterosklerotik kardiyovasküler hastalık (ASCVD) riskini düşürmek için farmakoterapi yani hekim tavsiyesiyle ilaç kullanımı önerilir.
Hipertrigliseridemisi (150-499 mg/dL) olan ve ASCVD riski yüksek olan erişkinlerde, olağan bakıma ek olarak NİASİN kullanımı önerilmemektedir.
ASCVD’si olan veya LDL-C hedefine (<70 mg/dL) ulaşmamış ve ASCVD riski daha yüksek olan yetişkinlerde maksimum tolere edilen statinlere rağmen :Evolocumab veya alirocumab, dislipidemi durumunda önerilir. Ancak, bu ajanlar ASCVD’si olmayan dislipidemisi olan yetişkinlerde olağan bakıma ek olarak önerilmemektedir .
Dislipidemisi olan ve ASCVD’si olan veya ASCVD riski daha yüksek olan statin intoleransı olan yetişkinler için ise : Normal bakıma ek olarak BEMPEDOİK ASİT kullanımı önerilir. Ancak, dislipidemisi olan ancak ASCVD’si olmayan ve diğer lipid düşürücü ajanları tolere edebilen yetişkinler için bempedoik asit normal bakıma ek olarak önerilmez .
Hipertrigliseridemisi (150-499 mg/dL) olan ve CVD’si olan veya ASCVD için daha yüksek risk taşıyan yetişkinlerde ise : Statinlere ek olarak eikosapentaenoik asit (EPA) (ikosapent etil [IPE]) kullanımı önerilmektedir.
Ancak, hipertrigliseridemisi (150-499 mg/dL) olan ve CVD’si olan veya CVD için yüksek risk taşıyan yetişkinlerde statin tedavisine ek olarak EPA artı dokosaheksanoik asit (DHA) kullanımı önerilmemektedir .
Dislipidemi nedeniyle farmakoterapi alan ve ASCVD’si olan veya ASCVD riski daha yüksek olan yetişkinlerde, LDL-K hedefi <70 mg/dL’ye kadar tedavi önerilmektedir.
Lipid düşürücü maddeler :
1. HMG-CoA redüktaz inhibitörleri (statinler)
Bu ajanlar, HMG-CoA redüktazını rekabetçi bir şekilde inhibe ederek kolesterol biyosentezindeki hız sınırlayıcı adımı engeller.
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) %25-60 oranında azaltımını sağlar.
Kontrendikasyonlar arasında aşırı duyarlılık, aktif karaciğer hastalığı, gebelik, emzirme, güçlü CYP3A4 inhibitörleriyle (seçilmiş statinler) birlikte uygulama yer alır.
2. B3 vitamini ( Niasin, Nikotinik aist ):
B3 vitamini çok düşük yoğunluklu lipoprotein (VLDL) sentezini engeller.
LDL’de %10 azalma sağlar.
Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL)’de %20 artış sağlar.
Kontrendikasyonlar arasında aşırı duyarlılık, karaciğer hastalığı, aktif peptik ülser, şiddetli hipotansiyon, arteriyel kanama bulunabilir.
3. Lifli maddeler ve FİBRATLAR :
Fibratlar lipoprotein lipazı artırır ve bunun sonucunda VLDL katabolizması, yağ asidi oksidasyonu ve trigliserit eliminasyonu artar.Serbest yağ asitlerinin hepatik ekstraksiyonunu azaltırlar.
Dikkat edilmesi gerekenler arasında yüksek ürik asit seviyeleri ve tendon kopması veya yaralanma riski yer almaktadır.
7. ANGPTL İnhibitörleri ( EVİNAKUMAB ) :
Anjiyopoietin benzeri 3’e (ANGPTL3)bağlanan ve onu inhibe edenrekombinant monoklonal antikordur.Lipoprotein lipaz ve endotel lipaz, ANGPTL3 tarafından inhibe edilir ve bunun sonucunda lipid metabolizması azalır. ANGPTL3’ün evinakumabtarafından inhibisyonu, lipid metabolizmasının artmasına izin verir ve bunun sonucundaLDLc, HDLc ve trigiskleridler (TG) azalır.
LDL (göreceli) azalma: plaseboya kıyasla %47 olmaktadır.
Kontrendikasyonlar arasında evinakumab’a karşı aşırı duyarlılık yer alır
PCSK9’a (proprotein konvertaz subtilisin/keksin tip 9) bağlanan monoklonal antikorlardır. LDL-C, dolaşımdan tercihen LDL reseptörü (LDLR) yoluyla temizlenir.PCSK9 ise , karaciğerde LDLR’yi yok eden bir serin proteazdır ve bunun sonucunda LDL-C klirensi azalır ve plazma LDL-C artar.
Kontrendikasyonlar arasında PCSK9 inhibitörlerine karşı aşırı duyarlılık yer alır
9. Küçük müdahaleci RNA (siRNA = inklisiran ) tedavisi :
İnklisiran , hepatositler tarafından alımı kolaylaştırmak için triantenar N-asetilgalaktozamin ile duyusal zincirde konjuge edilmiş çift sarmallı küçük bir müdahale eden RNA’dır. Hepatositlerde, inklisiran RNA müdahale mekanizmasını kullanır ve proprotein konvertaz subtilisin kexin tip 9 (PCSK9) için mRNA’nın katalitik parçalanmasını yönlendirir. Bu, hepatosit hücre yüzeyinde LDL-C reseptör geri dönüşümünü ve ifadesini artırır, bu da LDL-C alımını artırır ve dolaşımdaki LDL-C seviyelerini düşürür.
1-2 yıl içinde %50’yi aşan LDL-C’yi azaltır.
Leqvio (inclisiran), LDL kolesterol seviyelerinin daha fazla düşürülmesi için statinlere ek olarak onaylanmıştır
Yan etkiler: Hafif-orta dereceli enjeksiyon yeri reaksiyonu (örneğin ağrı, kızarıklık, döküntü), eklem ağrısı, idrar yolu enfeksiyonu, ishal, göğüste soğuk algınlığı, bacaklarda veya kollarda ağrı ve nefes darlığı
10. Apolipoprotein B antisens oligonükleotid :
Bu ajanlar, LDL’nin başlıca apolipoproteini olan apolipoprotein B (apoB)–100 ve metabolik öncüsü VLDL içinhaberci RNA’yı hedef alır.
LDL, ApoB, toplam kolesterol (TC) ve HDL dışı kolesterolü azaltır
Kontrendikasyonlar arasında aşırı duyarlılık, orta ila şiddetli karaciğer yetmezliği veya serum transaminazlarının sürekli artmış düzeyleri de dahil olmak üzere aktif karaciğer hastalığı bulunur
by 
