Erkeklerde mesanenin hemen altında, rektumun önünde, üretra’yı çevreleyen ceviz büyüklüğünde Prostat bezinin erkeklerde sağlık sorunları çok görülmekte ; 60 yaş üzerinde yaklaşık % 60, 70-80 yaş üstünde ise yaklaşık % 90 oranında PROSTAT BEZİ BÜYÜMESİ ( BPH, Benign ” iyi huylu ” prostat hiperplazisi ) görülmektedir.

Androjen reseptörlerinin uyarılması prostat dokusunda proliferatif ( büyütücü ) bir etki oluşturur. Dihidrotestosteron‘un androjen reseptörüne olan affinitesi testosterona göre çok daha yüksektir. Testosteron, 5-alfa reduktaz enzimi sayesinde daha potent etkili bir androjen olan dihidrotestosterona dönüşür.

5-alfa reduktaz inhibitorleri ise intraprostatik dihidrotestosteron konsantrasyonlarını azaltarak prostat epitel hücrelerinin apopitozisini indükler ve 6-12 aylık tedavi sonrasında prostat boyutlarında %18-28 küçülme, serum PSA düzeylerinde ise yaklaşık %50’lik bir düşüşe yol açarlar. Finasterid, serum dihidrotestosteron düzeylerini %70, dutasterid ise %95 civarında düşürür.

Ancak her iki ilaç intraprostatik dihidrotestosteron konsantrasyonlarını benzer oranlarda düşürür (%85-90). Tedavi ile : 2-4 yıllık 5-alfa reduktaz inhibitor tedavisi sonrasında Uluslararası Prostat Semptom Skoru’nda %15-30’luk bir azalma, maksimum idrar akım hızında ise 1,5-2 ml/sn’lik bir artış gerçekleşir. 5-alfa reduktaz inhibitorleri orta-ileri derecede alt üriner sistem semptomları ve 30-40 ml üzerinde prostat hacmine sahip olan hastalarda önerilmektedir.

PROSTAT DÜŞMANI YİYECEKLER’DEN BAZILARI  :

1. İşlenmiş etlerden özellikle sosis, salam, sucuk, jambon, pastırma. Bu yiyecekler bolca koruyucu NİTRİT ve NİTRAT, sodyum ve trans yağlar içerir. Su tutarlar, idrar yükünü artırırlar. Diğer yandan da testosteronu artırır. Nitrat’lar kanserojendir, inflamasyon sürecini artırır, eğer mutlaka yemeniz gerekiyorsa şarküteri reyonunda ambalajı üzerinde ” NİTRATSIZ ” yazan ürünleri tercih edin. Et mutlaka yenecek ise taze ve yağsız ve az miktarda olmalıdır ( tercihan hindi, tavuk ).

2. Süt ve Süt ürünleri de malesef bu guruptadır. Süt, IGF-1 içerir prostatı büyütebilir. Sütteki kazein proteini, aşırı yağlı sütlerdeki doymuş yağlar ve KALSİYUM, inflamasyon yaparak prostatı etkiler. Ayrıca süt, estradiol ve progesteron da içerir. Tercih ederseniz bitkisel proteinleri tercih edin ( bitkisel süt ürünleri, yağsız peynir, yağsız yoğurt, mercimek, fasulye daha faydalıdır ).

3. Doymuş yağ oranı yüksek olan kızarmış yiyecekler ( mısır-soya fasulyesi ve ay çiçek yağları fast foodlarda vardır ve çok zararlıdır, kızartılmış patates, kızartılmış tavuk, hamburger vs. ) , prostat’da inflamasyon zemini hazırlarlar. Kızartmalı yiyeceklerde kullanılan doymuş yağ asitleri, atar damarlarda PLAK oluşturup damar tıkanıklığına zemin hazırlarlar. Böylece prostatı besleyen damarlar tıkanmaya başlarsa, prostat’a yeterince oksijen gidemez. Serbest Testosteronu artırır.

4. ALKOL tüketimi vücudu susuz bırakır, idrar sistemini tahriş eder, diüretik etki yapar. Prostatın inflamasyonuna neden olur. Hormon dengesini bozar, estradiolü artırır, testosteronu azaltır. Günde 2’den fazla alkol tüketen erkeklerin, agresif prostat kanserine yakalanma riski daha fazladır. Alkolikler risk altındadır ve bol su içerek bundan kurtulmaya bakın.

5. Rafine şeker ve karbohidratlı yiyecekler. Şekerli gıdalar engellenebilirse, aşırı kilo alma ve vücut yağlanması ortadan kalkar, insülin düzeyi normale döner ve prostat rahatlar. Beyaz ekmek, gazlı içecekler, glisemik indeksi ve yükü fazla yiyeceklerin yenmesi sistemik inflamasyon nedenidir, Testosteron baskılanır, DHT ( Dihidrotestosteron) testosterondan çok daha aktiftir ve prostatı büyütür.

6. AŞIRI  VE KRONİK UYKUSUZLUK ( Bu konu ile ilgili bilgi, bu makalenin sonunda fare deneyi olarak sunulmuştur )

PROSTAT DOSTU YİYECEKLER’DEN BAZILARI  :

1. Bol bol su içilmesi, prostatı temizler, rahatlatır.

2. Domates ( mümkünse pişirilmiş, likopen daha çok açığa çıkar ). Menemen ve domates çorbası prostat dostu iki muazzam yiyecektir. Domates içindeki likopen ile 5- alfa redüktazı bloke eder, böylece testosteron, DHT’a dönüşemez, prostat büyümesi durur. Domates içinde C vitamini ve potasyum da vardır. Ayrıca, domatesten sonra karpuz ve greyfurt da likopen yönünden zengindir ve tüketilmesi fayda sağlar.

1. Turpgiller. Özellikle Kara lahana, karnabahar, brokoli, kelem başata olmak üzere hepsi SÜLFORAFAN içerirler. Sülforofan, detoksifiye edici bir moleküldür ve prostat kanserini önlemede rolü vardır.

Öğütülmüş hardal tohumu, brokolinin ısınınca kaybettiği ve kansersavar mirozinaz enzimini yeniden kazandırmanın doğal bir yoludur. Hardal tohumları genellikle düşük sıcaklıklarda kurutulduğu için, bu enzim bozulmadan kalır. Brokoliyi pişirdikten sonra üzerine eklenen öğütülmüş hardal tohumu, yeniden enzim üretimini tetikleyerek brokoliyi daha faydalı hale getirir.

1. Kabak çekirdeği. Çinko içerir, fitosteroller içerir, 5 alfa redüktazı bloke ederek DHT oluşumunu azaltır, prostat büyümesini durdurur. Smoothe içecekler içine katılıp da alınabilir, ya da direk olarak yenilir.

5. Karabiber, zerdaçal, zencefil ve kabuk tarçın kullanmak ( anti-inflamatuvar )çok faydalıdır. Tarçın’ın özellikle Seylan tarçını olmasına özen göstermek lazım ( önceki yazılarımda bakınız ” Tarçın gerçeği ” ).

6. YEŞİL ÇAY. Antioksidandır, içinde KATEŞİNLER vardır ve bu DHT’u azaltarak, prostatın büyümesini engeller. Önemli bir nokta : Yeşil çayınız kaliteli ve bilinen bir marka olsun, yapraklı olması en güzeldir ama olmazsa çay poşeti şeklinde de olabilir. Kafeinsiz yeşil çay da kullanabilirsiniz. Şişelenmiş sıvı yeşil çayları tercih etmeyin, yeşil çayı siz demleyin ve taze taze içiniz.

7. Meyvelerden : Çilek, elma, ahududu, yaban mersini ve armut çok faydalıdır.

8. Kinoa ve pirinç prostat dostudur.

9. Kahve faydalıdır ama günde 1 fincan ölçüsünü geçirmeyin.

10. Tam tahıllı ekmek ve yulaf ezmesi , prostat’ın büyümesini engellemek için faydalıdır.

11. Madem süt ve süt ürünleri prostat büyümesi için risk teşkil ediyor ; onların yerine badem sütü, yulaf sütü, soya sütü, hindistan cevizi sütünü tercih edebiliriz. Peynir olarak da süzme peynir daha faydalıdır, prostatın büyümesini kontrol etmekte.

12. FINDIK ve AVOKADO prostat büyümesini engellemek için faydalıdır.

13. OMEGA -3 , prostat bezinin büyümesini durdurmaya yardımcıdır. Bu nedenle taze balık tüketin, özellikle SOMON, TON, ALABALIK, SARDALYA prostat dostu omega – 3 içerirler.

Omega 3 içeren balık yağı takviyesi de kullanabilirsiniz. ZEYTİN YAĞI da çok faydalıdır.

Omega -3 içeren keten tohumu, ceviz, chia tohumu da çok faydalıdır.

14. Egzersizi hayatınıza katın kan dolaşımını düzeltir ve kilo kontrolü sağlar. Ayrıca mesane kaslarını ve prostatı çevreleyen kasları kontrol edebilmek için pelvik taban egzersizlerini ( Kegel egzersizlerini ) uygulayın.

15. Stresi yönetin. Meditasyon ve namaz kılmak, hatta zihni boşaltmayı sağlayan yürüyüş yapmak KORTİZOL seviyelerini düşürür ve inflamasyonu önler.

16. Düzenli ve yeterli uyku alınmalıdır.

Uykusuz bırakılan farelerde PROSTAT olumsuz etkilendi !

Hücresel İletişim ve Sinyalizasyon dergisinde ( Volüm 22 , Makale numarası:  183 ) Jia Çen ve arkadaşlarının 2024 yılında yayınladıkları bir çalışmada uykusuzluğun, prostat üzerinde olumsuz etkileri deneysel olarak farelerde gösterildi.

Farelerde kronik uyku yoksunluğu (KUY) ve prostatit arasındaki ilişkiyi belirlemek için yaptıkları deneyde fareleri üç gruba ayırdılar. Fareler kronik uyku yoksunluğu protokolüne göre 28 ardışık gün boyunca günde 22, 20 ve 18 saat uyanık kaldılar. Günde 18 saat uyanık olan farelerde prostatta anormal değişiklikler gözlenmedi, ancak günde 22 ve 20 saat uyanık olan farelerin prostatında hiperemi ve kan damarlarının genişlemesi, inflamatuar hücrelerin perivasküler infiltrasyonu ve epitel yapısal bozukluklar bulunduğunu gözlemlediler. Bu durum, prostatitin özelliklerine uygun olarak prostatta patolojik değişikliklerin meydana geldiğini gösterdi.

Bu bulgulara dayanarak, günde 4 saat uyuyan (20 saat uyanık) farelerde KUY günlerinin sayısı arttıkça (1 ila 6 hafta) prostattaki değişiklikleri de araştırıldı :  Uyku yoksunluğu döneminde, 1 haftadan 6 haftaya kadar hafif bir vücut ağırlığı kaybı gözlemlendi.

Ancak, KUY grubunun su alımı ve yiyecek tüketimi, kontrol grubundan daha fazla olduğu tesbit edildi, bu da yalnızca KUY’nun su veya yiyecek alımı üzerinde hiçbir etkisinin olmadığını değil, aynı zamanda KUY grubundaki farelerde kilo kaybının su veya yiyecek tüketimiyle ilişkili olmadığını da gösteriyordu.

Sonra, KUY’nun prostat üzerindeki etkileri araştırıdı : İlk olarak, prostat farelerden diseke edildi ve brüt prostat örnekleri incelendi. Sonuçlar, KUY süresi 1 ila 3 hafta arasında arttıkça prostat boyutunun (prostat indeksi, prostat ağırlığı/vücut ağırlığı) azaldığını ortaya koydu. KUY süresi artmaya devam ederken, prostat boyutu KUY’dan sonraki üçüncü haftadan itibaren artma eğilimindeydi.

Daha sonra, uyku mahrumiyeti çeken farelerin prostatındaki histolojik değişiklikler değerlendirildi. Prostatitin temsili özellikleri gözlendi ve patolojik değişikliklerin derecesi de zamana bağlı bir şekilde arttı. CD45 (kırmızı) ve lökosit ortak antijeni ile işaretlenen inflamatuar lökositlerin sayısı, KUY sırasında 1 ila 6 hafta arasında arttı ve CD45 ⁺ hücrelerinin sayısı, üçüncü haftadan itibaren sabitlenme eğilimindeydi. Ayrıca, klasik bir ölçekle (0 ila 3 puan) değerlendirilen inflamasyon derecesi ve prostatit tarafından indüklenen pelvik ağrı derecesi, prostatiti değerlendirmek için kullanıldı; bu bulgular, prostattaki değişikliklerin üç haftalık KUY’dan sonra stabilize olduğunu doğruladı .

Prostat bezi, hücre canlılığının çoğalması ve sürdürülmesi için hormonlara ihtiyaç duyar. Bu nedenle, testisler üzerindeki altta yatan etkileri değerlendirmek için seks hormonları üreten testislerin histolojik incelemesi (HE boyama) uygulandı ve önemli patolojik değişiklikler bulunmadı. Ayrıca, testosteron (T), östradiol (E2), luteinize edici hormon (LH) ve gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) dahil olmak üzere çeşitli hormonların seviyelerini normal farelerde ve uyku mahrumiyeti olan farelerde analiz edildi. Sonuç olarak, bu hormonların serumda veya prostat dokusunda ifadesinde önemli bir değişiklik olmadığı görüldü.

Bu fare deneyine göre :

Dihidrotestosteron ve melatoninin ikili eksikliğiyle aktive olan cGAS-STING yolu, KUY ile ilişkili prostatitte kapsamlı bir inflamatuar rol oynadığı böylece kanıtlanmış oldu.

Melatonin ve dihidrotestosteronun ikili eksikliği, uyku mahrumiyeti çeken farelerde stromal hücre hasarını teşvik ediyor ve cGAS-STING yoluyla prostatit oluşumuna aracılık ettiği fare deneyleri ile gösterildi.

Önemli Not : Burada sizlere aktardığım bilgiler, yerli ve yabancı kaynaklardan okunarak, özet olarak derlenmiş ve aktarılmıştır. Tıbbın her dakika yeni bir gelişmeye açık olduğunu hiç unutmayarak, bu bilgilerin de değişebileceğini öngörerek, Prostat ile ilgili herhangi bir rahatsızlık hissettiğinizde veya şüphelendiğinizde, mutlaka konunun uzmanı ÜROLOJİ hekimlerine danışınız, gerekirse muayene olunuz.