Belirli bir test sürekli tekrarlanırsa : farklı kestirim düzeylerinde farklı duyarlılık ( SE ) ve farklı özgüllük ( SP ) çiftleri elde edilir. ROC eğrilerinin oluşabilmesi için DOĞRU POZİTİF HIZ’ın ( SE, sensitivite, duyarlılık ), YANLIŞ POZİTİF HIZINA göre oranı ve GRAFİĞİ çizilir ( DP / YP ). Bunu formülüze ederek grafik haline getirirsek aşağıdaki tabloyu görebiliriz.
ROC tablosunda , eğri ne kadar sol üst köşeye yaklaşırsa yani ne kadar eğri üstündeki ” YEŞİL ” alan küçülürse, o kadar test performansı çok iyidir. Bu durumda SE yani DPartarken, YP yani 1-SP azalmıştır. ROC eğrileri vasıtasıyla farklı tanısal çalışmaların sonuçları birbirleriyle mukayese edilebilir ve en güvenilir olan bulunur.Yukarıdaki şekile bakarsanız yeşil renkli A eğrisi üzerindeLR de gösterilmiştir. Dolayısıyla ROC eğrileri LR’leri de gösterirler. ROC eğrisi üzerindeki herhangi bir nokta, seçilen eşik değeri için pozitif LR’yi gösterir.
Eşik değer değişirse, LR’ler de değişir.
Bir örnek gösterelim ; Demir eksikliği anemisinde FERRİTİN için değişik eşik değerler ve ona göre değişen LR+’ler vardır :
Her hastalığın bir prognoz takibi vardır. Örneğin Diyabetes Mellitus’da HbA1c ve glukoz takibi, GİS kanamasında HEMATOKRİT takibi, Renal fonksiyon için kreatinin takibi gibi.Testin Analitik performansının takipte ve testin sonuçlandırılmasında önemi olduğu kadar, KİŞİYE ÖZGÜ OLARAK DEĞİŞEBİLEN ANALİTİN BİREYSEL BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİĞİ de hasta takibinde çok önem arz eder.Hatta buna bağlı olarak REFERENS DEĞİŞİM DEĞERİ ve REFERENS ARALIKLARI da değişebilir. Bu nedenle bu önemli değişken’e BİREYSELLİK İNDEKSİ denir ( Bİ ).
Bİ = BBV / BARBV ; yada başka gösterişle Bİ = CV i / CV g ; veya Bİ = Bireysel CV / Genel Referens Aralığı CV
Peki biz, hangi durumda hangi test aralığını kullanacağız ?
Bİ = CV i / CV g formülünde Bİ, dolayısıyla CV i YÜKSEKSE ; Yani CV’nin yüksek olması istenen bir durum değildir.
CVi’nin yüksek değerde olmasıgüvenirliliğini azaltır, dolayısıyla Bİ’nin de yüksek olması, BİREYSEL VARYASYON’a güvenirliği azaltır, çünkü CVg düşük değerdedir ve bu istenen ideal bir durumdur, bu durumda genel referens aralığına güvenmemiz gerekir. Yani Bİ yüksek ise, bireysel referens değerlerine değil, genel referens değerlerine bakılır, bu daha doğru olur. CV ne kadar yüksek olursa, test sonuçları o kadar güvensiz olur.
En küçük KÖR SINIRI LoB’dir. EP 17 protokollerine göre BLANK ( KÖR )’de ANALİT YOKTUR. Kör, analit içermez. Örneğin SIFIR DÜZEY KALİBRATÖR, LoB’ye verilebilecek en iyi örnektir. Tekrarlı devamlı KÖR sıvı ölçümü yapılır, Ortalama sonuç bulunur, SD hesaplanır, bu ölçümlerde ölçülebilen EN YÜKSEK analit konsantrasyonu LoB’dir. Buradaki 1.645 sayısı Düşük konsantrasyon örneklerinin SD’ıdır. % CV ise > 20’dir. LoB, gözlemlenenin, % 95’ini temsil eder; elde edilen değerler, dağılımın üst 95. persentilini kapsar. Kör değerlerinin % 5’lik kısmı : Aslında çok düşük değer içeren bir numune tarafından üretilen ANALİT konsantrasyonudur.
LoQ, hepsinden daha yüksek bir değerde bulunur. LoD ise yaklaşık olarak ANALİTİK SENSİTİVİTY’i gösterir. Burada amaç en küçüğü tanımlamaktır. Kör ( Blank )diye çalışılan numune analit içerirse, beklenenden daha fazla bir LoB değeri oluşur.
LoD, bir örnekteki güvenilir olarak saptanabilen en düşük analit konsantrasyonudur.Bu değere bakarak ” bak bu test bu kadar düşük miktar analiti bile ölçebiliyor ” diye değerlendirme yaparak analitik sensitiviteyi belirleriz. LoD, aynı zamanda EN DÜŞÜK KONSANTRASYONDAKİ KALİBRATÖR‘ün DİLÜE EDİLEREK ÖLÇÜLEBİLEN EN DÜŞÜK DEĞERİDİR.
LoD, LoB’den % 95 güvenilir olarakayırt edilebilecek, ölçülebilen EN DÜŞÜK ANALİT KONSANTRASYONUDUR. IFCC’ye göre en düşük raporlama limitidir. %CV değeri % 20’den küçük ise kabul edilebilir.
LoD = KÖR ORTALAMASI + 3 SD
LoD = LoB + 1.645 ( En düşük konsantrasyonlu örneğin SD’ı )
Seçilen analit’in kiti ile, sapasağlam insanlarda % 50’si LoD üzerinde bir ölçüm vermeli ve saptanabilmelidir. Ölçmek için yeterli analit konsantrasyonu bulunmalıdır. LoD, en düşük analit konsantrasyonudur, LoB’den farklıdır ve LoB’den daha büyüktür. Sağlıklı bir popülasyonda yani sapasağlamların olduğu bir topluluğun % 50 ve daha fazlasında, LoD de daha fazla ölçülür yani ölçülebilir konsantrasyonda sonuç vermelidir.
KANTİTASYON –QUANTITATION SINIRI ( LoQ, Limit of Quantitation ) :
LoQ, Fonksiyonel duyarlılıktır. EN KÜÇÜK BELİRLEME SINIRIDIR. Bir analit’in en iyi doğruluk ve kesinlikle ölçülebileceği EN DÜŞÜK konsantrasyon değeridir. %CV değeri % 20’den küçük ise kabul edilebilir. Test’in doğruluğu ve SE’i artar ise, LoQ düşer. LoQ ne kadar düşük ise test o kadar SE ve doğrudur. Önemli bir hatırlatma : LoQ, dilüe örnekte çalışılmaz !
URL ( UPPER REFERENCE LIMIT )99.th persentil değeri belirlenmelidir. Böylece bir çok ” under diagnosis ” durumları ortaya çıkarıp, belirleyecektir. URL saptamak için minimum olarak 400 sapasağlam kişi gerekir. Test’in kadın/erkek ayırımı var ise, her cins’ten 400’er kişi olmalıdır. Çok örnek bulunamıyorsa, URL tesbiti için en az 20 örnek kullanılmalıdır. En ideal % CV < % 10 olmalıdır. Analit amaca uygun ise LoQ = LoD’dir.
İyi bir metodun, belirsizlik olan konsantrasyonu % 5’i ( CV ) geçmemelidir.LoB, LoD, LoQ’nun diğer tanınma isimleri de vardır :
DECISION yada LoB, bir malzemenin olup olmadığını anlamak için yada kontaminasyon var mı diye kullanılır.
LoQ, kantitasyon yani nicelik belirtir, en düşük konsantrasyondur. LoQ = S x 10 ; LoQ>LoD
by 
