by Güzel dinimiz’in oruç tutabilmek için ilk şartı bedenen, ruhen ve sosyal olarak sağlığı muhafaza edebilmek olsa da, Ramazan ayı süresince iftarda ve sahurda zaman zaman uygunsuz olarak tüketilebilecek gıdalarla, sağlık durumunda belki farkedilerek, ama daha kötüsü de farkedilmeyerek, hafif’den ileri’ye kadar değişen sağlık durumunda bozulmalar meydana gelebilmektedir.
O halde bu önemli durumu rastlantıya bırakmadan, standart olarak Ramazan’ın başında veya ortasına doğru ve bayramdan sonra bazı testleri laboratuvarda yaptırarak, durumun ne şekilde seyrettiğini görmüş oluruz.
Bu sonuçlara göre gerekirse önlem alınarak sağlık durumundaki olabilecek bir bozulma önlenmiş olur veya sağlık durumundaki iyi hal korunarak devam ettirilir.
Hangi Test neyi gösterir ?
Glukoz: Açlık şeker ölçümü. Sahur kahvaltısından en az 8 saat sonra ölçülür, sabahleyin kan şekerimizi gösterir. Mesela sahur kahvaltısını saat 03:00 gibi yaptıysanız, ilave 8 saatle kan örneğinizi laboratuvar’a saat 11:00’den önce vermemelisiniz. Bu durumda kan şekeriniz 71 mg/dl’den yukarıda olmalıdır, 99 mg/dl’den de aşağıda olmalıdır. Eğer kan şekeriniz bunun dışında çıkarsa sizi mutlaka hekim görmelidir. Sözgelimi 100 ile 125 mg’dl arasında çıkarsa, sizde BOZULMUŞ AÇLIK GLUKOZU vardır ve gelecekte diyabet hastası olmak istemiyorsanız önlem almalısınız. Çünkü artık 8 saat açlık sonrası kan şekerinizin 126 mg/ dl ve daha yukarısında çıkması sizi diyabete götürecektir. Şeker ölçümü ile ilgili çok değerlendirme cetveleri var ve bu yazı içinde gereksiz bir kalabalık yapacağını düşündüğüm için, ölçümü yaptırıp bunu hekime bırakmanız en doğru hareket olacaktır.
HbA1c ( 3 aylık şeker ölçümü ): Testin detayına girmeyeceğim ama bu teste bakarak sizin perhizinize ve kan şeker sağlığınıza son 3 aydan beri ne kadar dikkat ettiğinizi görebiliyoruz. Bu test sağlıklı bireylerde % 4.7 – 5.6 arasında olmaktadır. Gizli şeker dediğimiz hastalarda ise % 5.7 – 6.4 arasında olur ki bu durumun adı : PRE – DİYABET’tir, dikkat etmezseniz şeker hastası olmanıza bir kaç adım kalmış demektir. Burada da hekim müdahalesi gerekir.
Kan yağları: En az 12 saat açlıkla ölçtürmek zorunda olduğumuz kan yağları ( Total kolesterol, trigilerid, HDL kolesterol, LDL kolesterol, vs.) Ramazan ayında, sahur nedeniyle 12 saat açlık ayarlaması zor olduğundan bu ölçümler Ramazan ayı öncesinde ve Ramazan ayı bittikten 10 gün sonra yapılmalıdır. Elbette amacımız , öncesi ve sonrasında kan yağlarında artış yapmamak olmalıdır.
İnsülin Direnci: İnsülin direnci ( HOMA – IR, SPICE insülin hassasiyeti ) ölçümü de önemlidir, ama şu unutulmamalıdır : İnsülin direnci bir neden değil, sonuçtur. Yani sizin göbeğiniz olduğu için, kan yağlarınız yüksek olduğu için, insülin direnciniz vardır. Nedenler ortadan kalkarsa, insülin direnciniz de olmayacaktır. Ramazan ayı süresince İnsülin direnciniz artarsa, yanlış yoldasınız demektir.
Üre, Kreatinin: Böbrek fonksiyonlarınızı gösteren testlerdir. Ramazan ayı boyunca dikkat etmemiz gereken en önemli test ikilisinden biridir. Çünkü bir yandan böbrekteki bir rahatsızlığı erkenden bize gösterirken, diğer yandan da dışarıdan su içiminin yeterli olup olmadığını göstermektedir. Eğer su içimi yeterli değilse bu testiniz normal çıkmayacaktır.
AST, ALT, GGT: Karaciğer’in hücresel düzeyde durumunu ve safra kesesi kanallarını gösterir. Karaciğer yağlanıyor mu ? Safra’da bir çamur, taş veya tıkanıklık var mı ? Bu testler bunları gösterir. Tabi ki yaptırıldığında eğer bir söz gelimi karaciğer yağlanması saptanırsa, ona göre diyet ayarlaması hekim tarafından yapılmalıdır. Örneğin böyle bir durumda yağda kızartmalar ve neredeyse tüm yağlar yasaklanacaktır.
İdrar ve Gaita inclemesi: Aslında idrar incelemesi ile suyu yeterince içip içmediğiniz, idrara yansıyan bazı olumsuz durumların olup olmadığı ve sinsi idrar yolu enfeksiyonları ortaya çıkarılırken, gaita analizinde barsaklarımızda bir gizli kanama olup olmadığı, gıdalarımıza ortak olup metabolizmamızı bozan bir parazitin vücudumuzda olup olmadığı anlaşılacaktır. Bu test sonuçlarına göre de patolojik durum artmadan önlem alınabilecektir.
Bununla birlikte vücudumuzun her zaman bize yapmış olduğu uyarıları dikkate alarak, rutin işleyişden en ufak bir değişiklik olduğunda, bunu hekimimizle paylaşmalı, var ise sorunu tesbit etmeli, çözüme kavuşturmalıyız.
Birkaç testi yaptırarak ve gerekli önlemleri alarak, Ramazan orucunu daha güvenli ve sağlıklı tutmamız mümkündür. Yukarıda en azından yapılması gereken asgari test isimleri verilmiştir. Bu test sayıları şikayetinize göre, hekiminizin sizi muayenesinden sonra artabilir, azalabilir. Ama her şeyden önemlisi, Ramazan öncesi, ramazan içinde ve sonrasında, hekiminizle bağlantıyı koparmadan hangi testlerle kontrol edilmeniz gerektiğinin belirlenmesi olacaktır. Hayırlı Ramazanlar.
