by İdrarda Keton tesbiti :
Her ne şekilde meydana gelirse gelsin, eğer vücudumuzda karbohidrat eksikliği baş gösterirse veya açlıkta, yağ dokusunda hormon duyarlı lipaz aktive olur, vücut yağları parçalamaya başlar. Bunun sonucunda nihayet serumda yağ asitleri konsantrasyonu artar. Açil KoA’lar da artar, bu da asetil KoA karboksilazı inhibe eder, yağ asit sentezi azalır, malonil KoA azalır, böylece Malonil KoA’nın Karnitin Açil Transferaz 1 üzerindeki inhibisyonu ortadan kalkarak beta oksidasyon aktive olur, daha çok yağ asidi okside olur, mitokondrilerde bu nedenle enerji yükselmesi olur, TCA gereksiz olduğu için durur, bu durumda ortada kalan asetil KoA’lar TCA’ya gidemeyip, keton cisimleri yapımına ( ketogenez ) kayar. Böylece önce kanda, peşinden de idrarda keton cisimleri ortaya çıkarlar. Keton cisimlerinin kaynağı asetoasetik asittir. İdrar’da tüm keton cisimleri içersinde % 20 oranında bulunur. Asetoasetik asit’ten 3-OH bütirik asit ( % 78 ) ve aseton ( % 2 ) oluşur. Ketonüri, diyabetik ( genellikle tip 1 diyabet ve araya giren bazı risk faktörleri ile oluşur, enfeksiyon, stres gibi ) olabildiği gibi, non diyabetik nedenlerle de olabilmektedir. Non-diyabetik nedenler özellikle çocuklarda ateşli hastalıklar ve toksik durumlar esnasında görülebilir. Ayrıca kusma ve ishal de non-diyabetik ketonüri nedeni olabilmektedir.
Şekil 1 : İdrar’da keton cisimleri oranları ve Karaciğer’de birbirlerine dönüşümleri.
Hiperemezis gravidorum, kaşeksi ve anestezi sonrası durumlar, ketonüri’ye neden olurlar. Çünkü bu durumlarda gıda alımı durmuştur ve dokularda yağ yıkımı başlamıştır. Ayrıca soğuğa maruz kalma ve şiddetli egzersiz de ketonüri yapabilir. Gebelik de yani kan şekerinin normal hatta düşük seyirde devam ettiği durumlarda, ketonüri aşırı olmadıkça normal kabul edilir.
Laktik asidozis’in arttığı şok, diyabet mellitus, çeşitli ağır enfeksiyonlar, karaciğer ve böbrek yetersizliği, salisilat entoksikasyonu gibi durumlarda da ketonüri artışının dışında aseto asetik asit ve 3-OH bütirat artar, oysa normal ketonüri’de sadece 3-OH bütirat artar. İdrar testlerinde 3-OH bütirat test edilmez. Asetoasetat ve aseton test edilir. Bunun için 2 yöntem vardır. Birincisi sodyum nitroprussiyatlı yöntem, diğeri ise demir klorürlü yöntemdir. Sodyum nitro prussiyat yöntemine Rothera testi veya Weyl-legal testi de denir. Stript testlerde de kullanılır. Diğer test demir klorür testi ise Gerhardt testi olarak bilinir. Rothera testi hem aseto asetik asidi hem de asetonu ortaya çıkarmaya yararken, Gerhardt testi sadece aseto asetik asidi tanır. Unutulmaması gereken önemli bir nokta da bakteriyel kontaminasyon olan idrarlarda aseto asetik asit tesbit edilemez, çünkü yok edilir.Aseton da çok çabuk uçar. Aşağıdaki şekilde idrarda keton aranması için iki farklı metod ayırıcı tanılarıyla birlikte gösterilmiştir.
Şekil 2 : İdrar’da keton cisimleri tesbit deneyleri.
