Zayıflama İğneleri : Kaş yaparken göz çıkarır mıyız ?

Glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1), etki potansiyeli fazla olan çok yönlü bir hormondur. GLP-1’in sayısız metabolik etkisi arasında insülin salgılanmasının glikoza bağlı uyarılması, gastrik boşalmanın azaltılması, gıda alımının inhibisyonu, natriürez ve diürezin artırılması ve β-hücre çoğalmasının modülasyonu yer alır.

GLP-1 ayrıca kardiyo- ve nöroprotektif etkilere sahiptir, inflamasyonu ve apoptozu azaltır .

 

GLP-1,  obezite, diyabet ve nörodejeneratif bozuklukları tedavi etmek için farmakoterapilerin geliştirilmesinde güçlü bir adaydır. 

İnsülin 1920 yılında keşfedilmiştir. Böylece diyabette yaşam süresi uzamıştır. Çünkü Diyabet hastalığı yönetilebilir bir hastalık halini almıştır.

Başlangıçta, pankreas özütlerinden  veya ham insülin preparatlarından türetilen insülinin bazen önce kan şekerini yükselttiği ve daha sonra kan şekeri seviyelerini düşürdüğü fark edildi. Uygulamadan yaklaşık 20 dakika sonra zirveye ulaşan kan şekerindeki artışın, suboptimal insülin saflaştırmasından kaynaklanan toksik bir fraksiyondan kaynaklandığına inanılıyordu. Aynı toksik fraksiyonun, bazen bu formülasyonlarla tedavi edilen hastalarda gözlemlenen lokal cilt tahrişleri ve apselerden sorumlu olduğu düşünülüyordu . Bu gözlemler, doku homojenatlarından insülinin izolasyonunu ve saflaştırılmasını optimize etme çabalarını teşvik etti.

Bu belirsiz durum ve yapılan yoğun deneysel çalışmalar,  1923 yılında keşfedilen yeni Faktöre ‘glikoz agonisti’ veya “glukagon” adı verildi. Sonraki yıllarda glikoz düzenlemesinin iki zıt hormonla moleküler düzeyde olduğu bulundu. Glukagonun hiperglisemik etkisinin, karaciğerde glikojenolizi ve glukoneogenezi uyarma yeteneğinden meydana geldiği bulundu.

 Glukagon benzeri immünoreaktivitenin pankreas dışı dokularda, özellikle bağırsakta da mevcut olduğu 1966 ‘da bilim adamları tarafından doğrulandı. Özellikle, dolaşımdaki glukagon benzeri materyal ( GLP ) 1967’de tespit edildi. Başka bir bilim adamı daha sonra 1968’de, intravenöz değil, duodenum içine glukoz verilmesinin dolaşımdaki glukagon benzeri immünoreaktiviteyi artırdığını gösterdi , bu da bağırsağın bu glukagon benzeri materyali salgıladığı anlamına gelir.

Pankreasta, proglukagonun olgun glukagon ve 10.000-MW’lık ikinci bir protein olmak üzere iki parça üretmek üzere kesildiği bulundu. Bu son protein glukagon dizisinden yoksundu ve majör proglukagon parçası (MPGF) olarak adlandırıldı .

GLP-1 agonistleri ( DM Tip 2 tedavisinde , obezite tedavisinde kullanılır ) çoğunlukla enjekte edilebilir ( ciltaltı-subkutan ; karnınız, dış uyluklarınız, üst kalçalarınız ve kollarınızın arkası) ilaçlardır, yani bir iğne ve şırıngayla sıvı bir ilaç enjekte edersiniz. Enjeksiyonları cildinizin hemen altındaki yağlı dokuya yaparsınız ( sc enjeksiyon). Vücudunuzun enjeksiyon yapabileceğiniz bölgeleri arasında  bulunur.

Bu ilaç sınıfının diğer isimleri şunlardır:

• Glukagon benzeri peptid-1 agonistleri.
• GLP-1 reseptör agonistleri.
• İnkretin taklitleri.
• GLP-1 analogları.

Bu ilaçlar nispeten yenidir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), ilk GLP-1 agonistini (exenatide) 2005 yılında onayladı.

GLP-1 agonistleri tek başına Tip 2 diyabet veya obeziteyi tedavi edemez. Her iki durum da yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri gibi diğer tedavi stratejilerini gerektirmektedir.

GLP-1 agonistlerinin isimlendirmesi genellikle ….glutid, ….natid ile biter ( semaglutid, eksenatid,vs. ).

GLP-1 agonistleri nasıl çalışır?

GLP-1 agonistlerinin nasıl çalıştığını anlamak için, doğal olarak oluşan GLP-1 hormonunun nasıl çalıştığını anlamak faydalı olacaktır.

GLP-1, ince barsağımızın ürettiği bir  multifonksiyonel hormondur.

GLP-1 etkileri :

• Pankreasınızdan İNSÜLİN salınımını tetiklemek : Böylece salınan insülin sayesinde kan glukozu azalır. Eğer yeterli insülininiz yoksa, kan şekeriniz artar ve DM tip 2 yani şeker hastalığı oluşmaya başlar .
• Glukagon salgısını bloke etme : GLUKAGON vücudunuzun gerektiğinde kan şekeri seviyenizi yükseltmek için kullandığı bir hormondur. Bu nedenle, GLP-1 kan dolaşımınıza daha fazla glukoz girmesini önler.
• Mide boşalmasının yavaşlaması : Daha yavaş sindirim, yediğiniz yiyeceklerden kan dolaşımınıza daha az glukoz (şeker) salınması anlamına gelir.
• Yemekten sonra ne kadar tokluk hissettiğinizi artırır (doygunluk) : GLP-1, beyninizin açlık ve tokluk hissini işleyen bölgelerini etkiler.

GLP-1 agonist ilaçları bu hormonu taklit ederek çalışır. İlaç terimlerinde, bir agonist bir hücre reseptörüne bağlanan ve doğal olarak oluşan maddeyle aynı etkiyi yapan üretilmiş bir maddedir. Başka bir deyişle, GLP-1 ilaçları GLP reseptörlerine bağlanarak GLP-1 hormonunun etkilerini (veya rollerini) tetikler. GLP-1 agonistinin dozu ne kadar yüksekse, etkileri o kadar aşırı olur.

Tip 2 diyabetiniz varsa, ilaçlar pankreasınızı daha fazla insülin salgılamaya teşvik ederek kan şekerinizi yönetmenize yardımcı olur. Yavaşlayan sindirim ayrıca kan şekeri artışlarını azaltmaya yardımcı olur.

GLP1-agonistlerinin tokluk etkisi, yiyecek alımınızı, iştahınızı ve açlığınızı azaltır. Bu birleşik etkiler genellikle kilo kaybına neden olur.

Hekimler, GLP-1 agonistlerini iki durum için reçete eder: Tip 2 diyabet ve obezite.

Tip 2 diyabet için GLP-1 agonistlerinin endikasyonu :

• Metformin , DM tip2’nin yönetilmesine yardımcı olmuyor ise,

• Metformin kullanmanız güvenli değil (kontrendikasyonunuz varsa) ise,

• Hedefinizden yüksek bir HbA1c var ise,

• Tedavinizin ilk üç ayında hedef A1C’nize ulaşamadıysanız ve ateroskleroz , kalp yetmezliği veya  kronik böbrek hastalığı gibi ek rahatsızlıklar varsa ,

• GLP-1 agonistini hekimler önerir.

Sadece GLP-1 agonisti yeterli olmaz, beraberinde yaşam tarzı ve beslenme değişiklikleri, egzersiz de gereklidir.

Güncel Zayıflama İğneleri: Ozempic ve Wegovy Hakkında Bildiklerimiz ve Bilmediklerimiz : 

Semaglutid ( Zayıflama iğnesi ) etken maddeli olan Ozempic ve Wegovy ticari isimli ilaçların ortak özelliği, ikisinin de enjekte edilebilir olmaları ve bu ilaçların tip 2 diyabet mellitus ( DM Tip 2 ) ve obezite tedavisi için kullanımlarının son dönemlerde artmış olmasıdır. Ozempic, DM tip 2’nin tedavisi amacıyla Aralık 2017’de Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından kabul gördü ve güvenle onay aldı. Wegovy ise FDA onayını, obezite tedavisinde kullanılabilir şeklinde Haziran 2021’de aldı. İki ilaç da birbirine çok benzemekle birlikte, ayrıntıda farklılık göstermektedir.

Ozempic aslında DM tip 2’nin tedavisinde kullanılan , semaglutid etken madde içeren bir ilaçtır. Kan şekerini regüle eden bu ilaç, ayrıca inme veya kalp krizi riskinin azaltılmasına da yardımcı olabilir. Damarsal sorunlu kişilerde tercih edilebilir.

Wegovy de semaglutid içeren bir enjeksiyon ilacıdır. Fakat Wegovy temelde bir kilo kaybı ilacıdır. Obezitede kullanılabilir. Wegovy’yi kullanabilmek adına vücut kitle indeksinizin (BMI) 30 kg/m2 üzeri ise, kullanım onayı verilebilir.

Ozempic ve Wegovy Arasındaki en önemli fark : Ruhsat alım için izin onayları ve dozlarının farklı olmasıdır. Çünkü FDA onayı alırken ; Wegovy kilo verme ilacı olarak incelenip test edilmiş ; Ozempic ise diyabet tedavisi amacıyla geliştirilmiştir ve onun için izin alınmıştır.

Bu nedenle Ozempic, DM tip 2 ve kardiyovasküler hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Özellikle obeziteyle mücadelede kronik kilo kontrolü amacıyla tasarlanan Wegovy ise, sadece ZAYIFLAMA  ilacı olarak reçete edilir.

Wegovy’nin başka bir özelliği ise daha yüksek doz seçeneğinin olmasıdır. Wegovy’nin en yüksek dozu 2.4 mg iken ; Ozempic’de bu miktar maksimum 1,0 mg’dır.

Ozempic ve Wegovy’de bulunan semaglutid , iştah düzenleyici hormon olan GLP-1’in işlevini üstlenir. Açlık hissini azaltan ve tokluk süresini uzatan beyindeki GLP-1 reseptörlerine bağlanır. Kişi tokluk hisseder ve yemeyi sınırlandırır, acıkmaz. Bundan başka hormonal etkisi de vardır ki, insülin salgısını artırır ve mide boşalmasını yavaşlatır, bu da kan şekerinin birden yükselişine engel olur, düzenlenmesine yardımcı olur.

Eğer diyabet ve obezitede sorunlar yaşamaya başladıysanız ve bu nedenle artık sağlıklı bir yaşam tarzına geçiş yapmak istiyorsanız ve bunu doktorunuzun önerisiyle Semaglutid ile birlikte yapmak istiyorsanız faydalı olacaktır.

Sağlıklı yaşam tarzı değişikliği içinde düşük kalorili diyet ve egzersizi içerir. Buna bir de hekim önerisiyle Semaglutid eklenirse, kilo kaybı daha fazla olacaktır.

Semaglutidin vücut ağırlığını ortalama %15 oranında azalttığı belirlenmiştir. Bu oran, oldukça başarılı bir etkidir. Kilo yönetiminde başarılı olabilmek, kişinin bireysel ihtiyaçlarına, mevcut sağlık durumuna, aile geçmişine, ailede ve kişinin etrafında iştahlı bireylerin olup olmamasına, ilave kronik hastalıklar gibi diğer risk faktörlerine bağlıdır.

Hem Wegovy hem de Ozempic haftada bir kez kendi kendine uygulanabilir ve önceden doldurulmuş enjeksiyon kalemleri şeklinde reçete edilir. Her iki ilacın da ilk ay dozu 0.25 ; ikinci ay 0.50 ; üçüncü ay ise 1 mg ‘dır. Wegovy 4. Ayda 1.70 ; 5. Ay ve sonrasında 2.40 mg’a çıksa da ; Ozempic 3. Aydan sonra 1 mg ile devam eder.

Wegovy ve Ozempic’in Yan Etkilerine de dikkat edilmeli !

Wegovy ve Ozempic’in yaygın yan etkileri arasında tat duyusunda değişiklikler, sindirim rahatsızlıkları (ishal, gaz, mide yanması/asit reflü vb.), kusma, bulantı, yorgunluk, sersemlik veya baş ağrısı bulunur. Pankreatit veya retinopati gibi nadir ama ciddi yan etkiler de mevcuttur. Wegovy daha yüksek dozda semaglutid içerdiği için yan etkiler de Ozempic’e nazaran daha ağır olabilir. İlaç yan etkilerinin çoğu zamanla hafifler, hatta kaybolur, ancak yaklaşık %10’luk bir hasta grubu da ilacı faydasız gördüğü, yan etkisine tahammül edemediği, iyileşme de göremediği için ilacı bırakmak zorunda kalır.

Yan etkiler önemlidir ve mutlaka hekimin bilgisi olmalıdır, hekimden gizlenmemelidir. Aşırı durumlarda ciddi yan etkiler nedeniyle hastaneye yatış bile gerekebilir. Wegovy ve Ozempic’in yan etkilerini de dikkate alarak hekiminiz, ilaçların sizin için uygun olup olmadığı konusunda karar vermelidir.

Ozempic ve Wegovy, aynı ilaç olmalarına karşın farklı dozlarda FDA’dan onay aldıkları için o farklı hastalık tedavisinde kullanım ruhsatları vardır.

Hem Wegovy hem de Ozempic iştahı azaltır ve doktorlar bunları kilo kaybına yardımcı olmak amacıyla reçete edebilir. Her iki ilaç da sindirim sürecini yavaşlatarak ve iştahı azaltarak işlev görür. Bu nedenle doktorlar kilo yönetimi için herhangi birini reçete edebilir. Ancak Ozempic’in kilo kaybı için kullanılması endikasyon dışı bir kullanım olup, çoğu sigorta şirketi bu durumda Ozempic’i karşılamaz.

DM tip 2 tedavisi için tasarlandığı halde, Ozempic etkili bir kilo yönetim aracı olabilir. Bu sebeple birçok klinisyen aşırı kilolu olan Tip 2 diyabetli kişilere kilo vermelerine yardımcı olmak için Ozempic’i reçete eder.

Aynı şekilde Wegovy’nin Tip 2 diyabetli hastalar için off-label yani etiket dışı kullanımında da etkili bir alternatif olabileceğini gösteren çeşitli çalışmalar mevcuttur.

Dolayısıyla etiket dışı kullanımda, uzun vadeli klinik araştırmalar yaşam biçiminde yapılan değişikliklerle beraber 2.4 mg semaglutid alanların Tip 2 diyabet riskinin azaldığını ortaya koymuştur. Wegovy’yi bu dozda alan hastaların Tip 2 diyabet riskini %60’a kadar düşürebilir.

Unutulmaması gereken en önemli gerçek :’’ hastalık değil, hasta vardır ‘’ Yani her rahatsızlık, her ilaç, etkisini insanda farklı farklı  gösterebilir. O nedenle sağlığınız için her adım atışınızdan önce, mutlaka hekiminize danışınız. OBEZİTE bir çok hasta için çok riskli bir zemin hazırlıyor, o nedenle tüm toplum kilo verip sağlıklı zayıflamanın önemini kavramış durumda ama bu çok da kolay olmuyor. Bunun için bir çok yöntem denenebilir ama kaş yapayım derken göz de çıkarmamak lazım. O nedenle böyle büyük kararları hekimlere sormadan asla almayın ! Keza zayıflama ilaçları da bu kategoridedir. Burada yararları ve zararları hakkında bir bilgilendirme yaptık. Tabi ki en doğru kararı sizi tanıyan hekiminiz verecektir. O nedenle hekiminize danışmadan hiç bir ilacı kullanmayın !

KAYNAKLAR

1.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2032183

2.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa1607141

3.https://www.medicines.org.uk/emc/files/pil.13801.pdf

4.https://www.nice.org.uk/news/article/nice-recommends-new-drug-for-people-living-with-obesity

5.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8717485/

6.https://www.ozempic.co.uk/hcp/dosing-guide.html

7.https://www.wegovy.com/

8.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19945338/

9.https://www.ashp.org/drug-shortages/current-shortages/drug-shortage-detail.aspx?id=813&loginreturnUrl=SSOCheckOnly

10.Lincoff AM, Brown-Frandsen K, Colhoun HM, et al.; ; SELECT Trial Investigators. Semaglutide and Cardiovascular Outcomes in Obesity without Diabetes. N Engl J Med. 2023;389(24):2221-2232. doi:10.1056/NEJMoa2307563

11.https://www.buyukanadoluhastanesi.com/haber/2651/zayiflama-igneleri-ozempic-ve-wegovy-hakkinda-bilinmesi-gerekenler