İdrar Mikroskopisi ( Daha tam bitmemiştir, tamamlanacaktır inşaallah )

İdrar’ın mikroskopik analizlerinde manuel olanları ve cihaz içinde olanları vardır. Kendi kişisel görüşüm, iyi bir idrar mikroskopisi için eğer değerlendiren kişi yeterli ustalık seviyesine haiz ise, her türlü otomatize cihazdan daha üstün bir değerlendirme yapabilmektedir. Normalde idrar ışık mikroskobu ile değerlendirilse de, bazı gelişmiş Klinik laboratuarlarında faz kontrast mikroskopları da kullanılmakta, bunlar da en çok hücre yapılarının gözlenmesinde, idrardaki silendirlerin incelenmesinde kullanılırlar.

Faz kontrast mikroskobisinin sık kullanım alanlarından biri de Hematürisi olan hastalarda DİSMORFİK ERİTROSİTLERİ belirleyerek, hematüri seviyesinin GLOMERULER mi yoksa NON-GLOMERÜLER mi olduğunu tesbit etmektedir. GLOMERÜLER HEMATÜRİ’de diğerinden farklı olarak :

DİSMORFİK ERİTROSİTLER tesbit edilir, SİLENDİRÜRİ vardır, PROTEİNÜRİ  vardır, kristalüri yoktur. Bilindiği gibi : Akut Renal Yetmezlik’de etiyolojik nedenler 3 kategoride ( Prerenal, İntrinsik ve Postrenal nedenler ) toplanmıştır. İntrinsik nedenler ise 4 alt gruba ayrılır ( Glomerüler, Tübüler, İnterstisyel ve Vasküler etiyolojik nedenler ). Glomerüler nedenler Faz kontrast mikroskobisi ile ortaya çıkarılabilir. Özellikle eritrositlerin durumu ayırıcı tanıda önem taşır. Glomerüler nedenler içersinde GLOMERULONEFRİTİS ( inflamasyon : Akut Post Streptokoksik GN, Kriyoglobülinemi, Henoch Schönlein Purpurası, SLE vs. ) ve Trombozis ( DİC, mikroanjiyopati ) vardır. Özelikle GN’de İdrarda Dismorfik Eritrositler ve Eritrosit silendirürisi görülür.Aşağıdaki şekilde İdrardaki eritrositüri şekilleri gösterilmiştir.

Şekil 1 : İdrarda Eritrositüri.

Aşağıdaki şekilde de yine aynı şekilde Eritrositüri, Hematüri ve Eritrosit silendirüri bulgularının ışık mikroskobundaki görünümleri gösterilmiştir. Glomerül kaynaklı hematüri’de Dismorfik eritrositler ( aşağıda gösterilmiştir ) idrarda görülürler.

Şekil 2 : İdrarda Dismorfik Eritrositüri.

Dismorfik eritrositler aslında akantositler’dir. İdrarda görülen Akantositler, elektron mikroskobunda eritrosit membranında bir balon, yavrusu veya tomurcuk gibi görünürler. Aşağıdaki şekilde de eritrosit silendürileri görülmektedir.

Şekil 3: İdrarda Eritrositüri ve Eritrosit silendüri.

Örnek Soru : İdrarda Dismorfik eritrositlerden kaynaklanan bir hematüri en kolay nasıl tanınabilir ?

A)Faz-kontrast mikroskobi ile       B) Işık Mikroskobisi ile      C) Fluoresan Mikroskobi ile           D) İdrarda Hemoglobin tayini ile           E) Hiçbiri

İdrarda mikroskopik analizde tesbit edilen bir önemli oluşum da kristal yapılardır. Kristal yapılar içinde en sık görüleni de kalsiyum okzalat kristalleridir. Normalde kalsiyum okzalat kristalinin idrar mikroskobisinde az miktarda tesbit edilmesi, rutin kabul edilebilir bir durum olmasına rağmen, aşırı oranda artması nefrolithiasis lehinedir. Aşağıdaki şekilde, bazı patolojik idrarlarda tesbit edilen, değişik görünümlü kalsiyum okzalat kristalleri’nin fotografik görüntüleri sunulmuştur.

Primer Hiperoksalüri hastalığında ise : Okzalat idrarda çok çıkar, gıda alımı ile ilişkili değildir. İki taraflı kalsiyum okzalat nefrokalsinozisi, renal yetmezlik, hipertansiyon ve ölüm görülür.

Şekil 4 : İdrarda değişik görünümlü kalsiyum okzalat kristalleri.

Kalsiyum okzalat kristalleri, genellikle idrarda pH < 6 ise daha çok görülürler, iki ana tipi vardır bunlar Monohidrat ve Bihidrat’dır. Genellikle aynı idrar örneğinde birlikte bulunurlar. Aşağıdaki şekilde bu durum gösterilmiştir. Kazara öldürücü etilen glikol içilmesi sonucu idrar, kalsiyum okzalat kaynar. Çikolata, yeşillik, lahana, ıspanak yiyen kişilerde idrarda kalsiyum okzalatüri oluşur.

Şekil 5 : İdrarda Monohidrat ve bihidrat  kalsiyum okzalat kristalleri.